Literatuur in de OKAN-klas

Fons, het tijdschrift bij uitstek voor (toekomstige) leerkrachten Nederlands stop er helaas mee. In het late voorjaar van 2024 zal het laatste nummer verschijnen. Dat wil zeggen dat ik volgend semester waarschijnlijk mijn laatste bericht post over het vaktijdschrift Fons. Voor dit blogbericht wou ik even focussen op een interessant artikel uit de voorlaatste editie. In dit artikel krijgen we wat meer uitleg over hoe we literatuur op een toegankelijke manier kunnen introduceren in OKAN-klassen en waarom dit zo belangrijk is. Bekijk zeker ook het artikel op bladzijde 16 en 17, daar vind je hoe de ideale OKAN-boekenkast eruit zou zien.

Effectief leesonderwijs bij OKAN + zijn er wel verschillen met het regulier onderwijs?

We krijgen in het artikel een aantal tips mee over hoe we de leermomenten in zo'n leesopdracht het meest effectief kunnen benutten in een OKAN-klas. Wat mij hierover opviel is dat ik eigenlijk weinig verschil zie met hoe we dit in het regulier onderwijs doen. Ik som de tips hieronder even voor je op:

1. Een transparant, authentiek leesdoel: het leesdoel bepaalt in grote mate hoe je een tekst leest. Zet het leesdoel ook steeds op bord zodat het duidelijk blijft tijdens het lezen.

2. Een toegankelijke tekst: selecteer een tekst op niveau (afhankelijk van leesvaardigheid, leesmotivatie en leesgedrag bij de leerlingen). Maak de tekst toegankelijk door voorkennis te activeren of geef achtergrondkennis mee via filmpjes, foto's,... Neem voor en na het lezen ook even de tijd om eigen ervaringen te delen.

3. Kwaliteitsvolle interactie: door interactief (voor) te lezen stimuleer je mondelinge taal en woordenschat. Door te praten en meningen, perspectieven en interpretaties te delen over de tekst, verdiep je de leeservaring. Stel veel open denkvragen om de leerlingen uit te dagen, laat het ook niet bij die vraag en vraag verder door.

4. Model staan: wees een rolmodel voor je leerlingen. Dit doe je door de aspecten van technisch lezen hardop denkend voor te doen. Toon leerlingen hoe je teksten behandelt, omgaat met moeilijkheden in de tekst en zaken afleidt uit een tekst. De leerlingen leren zo strategisch met tekstmateriaal omgaan. 

5. Actief (herhaald) lezen: neem tijd voor je leesopdrachten. Door herhaald (voor) te lezen en een actieve verwerking zorg je voor meer leesverdieping. Lezen wordt echt zinvol wanneer leerlingen zich langdurig verdiepen in teksten met een uitdagend thema.

6. Inzoomen en uitzoomen: zoom in op taalspecifieke kenmerken op woord-, zins- en tekstniveau. Zoom uit en gebruik de leeservaring om een thema te verdiepen en te verbreden.

Zoals je kan zien zijn er dus weinig tot geen verschillen met het regulier onderwijs. Belangrijk is dat we steeds voldoende tijd nemen om teksten grondig te behandelen, dit geldt voort zowel OKAN-leerlingen als reguliere leerlingen. Volgens mij moeten we soms als leerkracht ook wat meer durven op vlak van lezen. Leesopdrachten worden pas echt saai wanneer de teksten onder niveau zijn. Door wat uitdaging te creëren zorg je voor meer vooruitgang en blijven de leesopdrachten ook interessanter.

Ik raad jullie ook zeker aan om eens te kijken naar de invulling van de ideale OKAN-boekenkast zoals ik eerder al vertelde. Ook heb ik bovenaan dit artikel nog een knop toegevoegd waar je verschillende goede boeken voor OKAN-klassen vindt. Hopelijk heb ik met deze post de angst voor leesopdrachten in deze klassen wat kunnen verminderen. Zo kunnen we met z'n allen werken aan een beter leesniveau op de scholen.