Elckerlijc

Voor mijn keuzeboek heb ik gekozen voor een pareltje uit het literaire canon. Ik heb gekozen voor het boek Elckerlijc. Het verhaal dateert uit de 15e eeuw en het is een moraliteit of zinnespel. Dit zegt weinig, vind je niet? Om het mysterie nog wat te vergroten ben ik er ook achter gekomen dat de schrijver van het boek nooit echt bevestigd is. Er zijn verschillende kandidaten en theorieën die hierover de ronde doen, maar een zekerheid is het niet. Omdat ik wel getriggerd werd door al die mysteries heb ik dan ook gekozen voor de versie met uitgebreide toelichting. Mijn Middelnederlands is ook niet 100%, maar gelukkig is de versie met de uitgebreide toelichting vertaald naar het hedendaags Nederlands.

Genoeg over mysteries en mijn taalvaardigheid, ik vertel jullie graag wat meer over dit speciale boekje. Elckerlijc is eigenlijk niet echt een boek. Het is een soort van theaterstuk dat sinds de middeleeuwen al in ontelbaar veel versies werd opgevoerd. In de uitgebreide toelichting van het boekje heb ik geleerd dat het stuk vooral werd opgevoerd door rederijkers. Dit zijn groepen met mannen die wel een hoger aanzien hadden in de stad. Ze kwamen uit dezelfde steden of provincies en waren van burgerlijke of adellijke afkomst. Het grootste deel van het boek bestaat ook uit de toelichting. Het verhaal zelf is maar enkele pagina's lang. In de toelichting staan nog veel interessante weetjes over Elckerlijc en de geschiedenis daarrond, maar als ik dat allemaal moet neerschrijven gaat dit blogbericht veel te lang worden.

Het verhaal zelf is kort maar krachtig. De verschillende personages zijn ook heel speciaal. Deze gaan van Elckerlijc (dit betekent zoiets als 'iedereen') tot De Dood, God,  Vriendschap, Bezit, Vijf Zinnen, De Engel en ga zo maar door. In het verhaal vraagt God aan De dood om Elckerlijc op te roepen voor een pelgrimstocht waarvan hij niet kan terugkeren. Hij gaat dus sterven. Elckerlijc schrikt en vraagt of hij iemand mag meenemen waarop hij als antwoord krijgt dat hij mag proberen, maar dat die persoon dan ook niet meer kan terugkeren. Hij vraagt het aan Bezit, Vriendschap en Familie en telkens opnieuw krijgt hij hetzelfde antwoord. Niemand wil meegaan en Elckerlijc is radeloos. Gelukkig komt dan Deugd in het verhaal. Deugd zegt dat zijn gezondheidstoestand slecht is door alle zonden die Elckerlijc heeft begaan en hij moet hiervoor boeten alvorens Deugd kan meegaan. Hiervoor raadpleegt hij Biecht en Kennis. Elckerlijc vereffend zijn rekening met Deugd en is klaar om te vertrekken. Hij neemt zowel Deugd mee als Wijsheid, Kennis, Kracht en Schoonheid. Ook moet hij Vijf Zinnen meenemen als raadgevers. Maar wanneer hij eenmaal aankomt aan zijn graf wordt hij ook achtergelaten door Wijsheid, Kracht, Schoonheid, Kennis en Vijf Zinnen enkel Deugd blijft over en hij mag uiteindelijk naar de hemel gaan omdat hij net op tijd zijn boetedoening heeft gedaan.

Het moraal van het verhaal is simpel: alle aardse dingen neem je niet mee in je graf, enkel datgene wat je goed hebt gedaan. Na de dood is het moeilijk om goed te maken wat je misdaan hebt in je leven. Dit moet je dus doen voordat je sterft. Kortom, het is moeilijk om het uit te leggen wanneer je het niet gelezen hebt. Ik weet dat dit allemaal heel abstract klinkt, maar het is simpelweg gewoon een wijze les gericht aan alle mensen op aarde. Dit maakt het verhaal tijdloos en is waarschijnlijk ook één van de redenen waarom het verhaal nog steeds in verschillende versies gebracht wordt. Ik raad dan ook iedereen aan om het verhaal zelf te ontdekken, in eender welke versie.